اهمیت نگرش فرا زمانی به موضوعات عمده (راهنمایی تاریخ)

دکتر امیرعلی رستم داودپور

نخستین رساله ای که نگارش آن را بدون پیش زمینه قبلی آغاز کردم، رساله ای کوتاه بود به نام ” چه باید کرد؟” که در آن به برخی پرسشهای خویش از آنچه نقص میپنداشتم، از قبیل محبت و اهمیت نفوذ در قلب و اندیشه دیگران پاسخ میدادم، سالها از آن رساله ناتمام گذشت، محبت و عشق پیشه ای بود که در سالهای پسین تحصیل در آلمان پیشه کردم و به سان درویشان فارغ از حقیقت جهان در بحبوحه جنگ داعش با مردم و تمدن خاورمیانه به کردار محبت گرایش یافتم. بودا مهربان به مواظبت و محبت به خلق جهان و ترک چالشهای عالم سفارش میکند، لیک بر سر تارک عالم چه میگذرد؟

زمانی که شما بدون بصیرت و نگرش به موضوعات عمده جهان که پس از این به آنها خواهیم پرداخت به تکریم و تایید آنها میپردازی مانند آن است که رای خود را به آن موضوع و پیشوایان آن داده باشی یا بهتر بگوییم فروخته باشی. اگر در بحبوحه جنگ فلسطین و اسرائیل جانب کسی را گرفته باشی که به کشتن ابنا بشر خرد و کلان همت میگمارد ، دروغ میسازد و خداوندی پول و اسلحه را در تغییر نظام جهانی پذیرفته باشد و ترویج کرده باشد، بیگمان در سلک و در سلوک ایشان در خواهی آمد. برای تبیین کلمه سلوک لازم است بدانیم که بشر دارای سلوک است هرچند غالبا این سلوک ناخواسته و نا آگاهانه است. بسیاری گمان میکنند سلوک شیوه درویشان و اهالی دین و عرفان است، اما واقعیت این است که اهالی دین و عرفان سلوک معنویات را برگزیده اند و سایر ابنا بشر در سیر و سلوک اخبار و نیز آرا خویش هستند. زمانی که سالک بر موضعی رای میدهد و آن را نیک میپندارد، ناخواسته به عنوان حاکم و محکوم ، هر چند اندک در آن راستا گامی برداشته است.

و اما کسانی که اخبار و موضوعات را برای آرا و اندیشه شما داغ میکنند تا شما را به سمت و سلوک در آن طرف و هدف هدایت کنند، آنان شما را به سمت و سوی چالشهای پیش روی آن موضوع دعوت کرده و شما را در عواقب آن نیز شریک میکنند، از آن جمله است حمایت از اسرائیل کودک کش و یا حمایت از حماس فرزند کش، حمایت از نژادپرستی و افغان ستیزی ، عرب ستیزی و …

شما با پسندیدن موضوعات روزمره ، هر چند کوچک واژه رای (خرد) خود را بر آن موضوع نهاده و به سمت موضوعی گام برمیدارید که اصطلاحا خدا نجاتتان بدهد و این همان کلمه چالش در وادی معرفت است. باید دانست چالشهای زمینی و زمانی در جهان پایانی ندارد. چالشهای زمینی همان اخبار و آرا روزمره ماست که در مورد آنها نظر داده یا حتی بی نظر میگذریم، اما چالشهای زمانی دانستن و آگاهی از چالشها، نبردها و حتی فجایع تاریخ است. برای ابراز نظر در مورد خان های تاریخ نیز نمیتوان بی مسئولیت و ناآگاهانه ابراز نظر کرد و از پادافره آن بیمناک نبود، این بخصوص برای سیاستمداران و کسانی که سکان هدایت و مدیریت جامعه را به عهده میگیرند بسیار ضرورت دارد که برای ابراز عقیده در مورد عقده های تاریخ ، عقده های زمین و زمان، جانب احتیاط را رعایت کنند.

در نهایت خرد (رای) کلمه ایست که به جنگ ناموازی با این خانها و چالشها برمیخیزد تا رخش خردمند به مقصد خویش (نیروانا و آرامش ) برسد. این مقاله در تعریض و تبیین گزاره پندار نیک و گفتار نیک نگاشته شد و اهمیت آن چنان است که مولوی میفرماید:

اندیشه ات جایی رود وانگه تو را آنجا کشد

و این به آن معناست که از دزدان رای و دشمنان خرد باید ایمنی جست و سه گزاره گفتار و پندار و کردار نیک را در عمل و نظر پاس داشت، اما ایمنی جویی خود بزرگترین چالش جهان است، نمیتوان دید و دم نزد و سکوت کرد. خوشا به حال کسانی که پس از افتادن در خانها بتوانند آرا و کردار و گفتار سازنده ای بیان کنند که آنان را اصلاحگران و مصلحین مینامند، غالب ما از این گروه نیستیم و نمیتوانیم در بحبوحه نبردها به جای آب ریختن بر آتش ، آن را شعله ور تر نکنیم.

اصلاحگران، مصلحین و خردمندان یک ملت دارای عنصر بصیرت و نگرش به جهانهای گذشته، آینده و حال هستند، بازه دید آنها از منافع یک روزه و یک ساله گذر کرده و به تبع سلوک اندیشه خویش هزاران سال و بیش از آن را میبینند، محک میزنند و می آرایند. بصیرت مصلحین با تدبیر جنگ افروزان یک تفاوت عمده دارد، جنگ افروزان اگر چه در یک جنگ پیروز میشوند، تاریخ، زمین و زمان را میبازند.

در مورد نبرد اخیر اسرائیل در غزه، اسرائیل زمان و تاریخ را از دست داد زیرا بصیرت و نگرش خردمندان یهود با او نبود. آنچه اسرائیل انجام داد، نشان داد که صهیونیست ها از تاریخ درس نگرفته و استفاده ابزاری آنها از هولوکاست به جای عبرت گرفتن از آن، آنها را در کنار جنایتکاران نازی قرار داد. زیرا در میان صهیونیست ها مصلح، مدبر و بصیرت الهی وجود نداشت. این تفاوت کسانی است که میدانند، بصیرت و نگرش ثمره سلوک در خداوند و صاحبان مراتب معرفت است که در میان صهیونیست ها وجود نداشتند. دین آنها اسمی و وابسته به پول و سلاح، ابزاری، پوشالی و تهی از حقیقت بود.