مذاکرات آتش‌بس بین اسرائیل و حماس در غزه، به‌رغم تلاش‌های مکرر میانجی‌گران (آمریکا، قطر و مصر)، همچنان به دلیل اختلافات اساسی بین طرفین به نتیجه نرسیده است. در ادامه، آخرین شرایط مطرح‌شده توسط طرفین و دلایل عدم توافق را بر اساس اطلاعات موجود توضیح میدهیم:
شرایط مطرح‌شده توسط طرفین:
- شرایط اسرائیل:
- آتش‌بس موقت 60 روزه: اسرائیل پیشنهاد آتش‌بس موقت 60 روزه را مطرح کرده که طی آن مذاکرات برای پایان جنگ و آزادی گروگان‌ها ادامه یابد. این شامل آزادی حدود 10 گروگان اسرائیلی در ازای توقف موقت عملیات نظامی است.
- خلع سلاح حماس و غیرنظامی‌سازی غزه: بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، تأکید کرده که هرگونه توافق باید شامل خلع سلاح کامل حماس، غیرنظامی‌سازی غزه و تضمین عدم بازگشت حماس به قدرت نظامی یا حکومتی باشد.
- حفظ کنترل امنیتی: اسرائیل خواستار حفظ حضور نظامی در بخش‌هایی از غزه، مانند کریدور نتزاریم (تقسیم‌کننده شمال و جنوب غزه) و کریدور موراگ در جنوب، برای جلوگیری از حملات آینده است.
- آزادی گروگان‌ها: اسرائیل اولویت را به آزادی تمام گروگان‌ها (حدود 50 نفر، که تخمین زده می‌شود 20 نفر زنده باشند) قرار داده و خواستار آزادی تدریجی آنها در ازای آزادی زندانیان فلسطینی است.
- شرایط حماس:
- خروج کامل نیروهای اسرائیلی از غزه: حماس خواستار خروج کامل نیروهای اسرائیلی از تمام مناطق غزه به‌عنوان پیش‌شرط هرگونه آتش‌بس است.
- پایان دائمی جنگ: حماس تأکید دارد که آتش‌بس باید به توقف دائمی عملیات نظامی منجر شود و صرفاً توافقی موقت یا جزئی نباشد. ابوعبیده، سخنگوی شاخه نظامی حماس، اعلام کرده که توافق موقت تنها در صورتی پذیرفته می‌شود که مسیر روشنی برای پایان دائمی جنگ وجود داشته باشد.
- رفع محاصره غزه: حماس خواستار پایان محاصره غزه و تضمین ورود کمک‌های بشردوستانه بدون محدودیت است.
- تضمین‌های بین‌المللی: حماس به دلیل نقض آتش‌بس‌های قبلی توسط اسرائیل (مانند آتش‌بس ژانویه 2025 که در مارس 2025 نقض شد)، خواستار تضمین‌های بین‌المللی برای پایبندی اسرائیل به توافق است.
- میانجی‌گران (آمریکا، قطر، مصر):
- پیشنهاد آتش‌بس 60 روزه برای مذاکرات گسترده‌تر با هدف پایان جنگ و بازسازی غزه ارائه شده است.
- آمریکا و متحدانش بر ایجاد مکانیسم‌هایی برای نظارت بر اجرای توافق تأکید دارند و خواستار کاهش تنش‌های منطقه‌ای، به‌ویژه با ایران، هستند.
دلایل عدم توافق:
- اختلاف بر سر پایان جنگ:
- اسرائیل هدف خود را «نابودی حماس» اعلام کرده و هرگونه آتش‌بس دائمی را مشروط به خلع سلاح کامل حماس و تضمین عدم بازگشت آن به قدرت می‌داند. در مقابل، حماس پایان دائمی جنگ و خروج کامل نیروهای اسرائیلی را پیش‌شرط می‌داند. این اختلاف اساسی مانع توافق شده است.
- شرایط جدید و پیچیدگی مذاکرات:
- اسرائیل شرایط جدیدی مانند حفظ حضور نظامی در غزه مطرح کرده که حماس آن را رد می‌کند. حماس نیز با درخواست‌های متقابل، مانند آزادی تمام گروگان‌ها به‌صورت یکجا، مذاکرات را پیچیده‌تر کرده است.
- گزارش‌ها حاکی از آن است که نتانیاهو ممکن است با افزودن شرایط جدید، عمداً مذاکرات را به تأخیر انداخته باشد تا فشارهای داخلی و بین‌المللی را مدیریت کند.
- عدم اعتماد متقابل:
- سابقه نقض آتش‌بس‌ها (مانند آتش‌بس نوامبر 2023 و ژانویه 2025) باعث بی‌اعتمادی شده است. حماس به نقض توافقات توسط اسرائیل اشاره می‌کند، در حالی که اسرائیل حماس را به عدم پایبندی متهم می‌کند.
- حماس خواستار تضمین‌های بین‌المللی است، اما اسرائیل معتقد است که این تضمین‌ها نباید به معنای محدود شدن حق دفاع از خود باشد.
- فشارهای سیاسی داخلی:
- در اسرائیل، احزاب راست‌گرای تندرو در دولت ائتلافی نتانیاهو با آتش‌بس دائمی و خروج کامل از غزه مخالف‌اند. در مقابل، مخالفان نتانیاهو (مانند یائیر لاپید) او را به تعلل در مذاکرات متهم می‌کنند.
- حماس نیز تحت فشار است تا امتیازات قابل‌توجهی مانند رفع محاصره و تضمین پایان جنگ به دست آورد، وگرنه با انتقادات داخلی در غزه مواجه می‌شود.
- تنش‌های منطقه‌ای:
- درگیری‌های اخیر بین اسرائیل و ایران (جنگ 12 روزه در ژوئن 2025) و فشارهای بین‌المللی بر اسرائیل به دلیل بحران انسانی در غزه، مذاکرات را تحت تأثیر قرار داده است. برخی تحلیلگران معتقدند اسرائیل با حمله به ایران سعی کرد توجه را از غزه منحرف کند، که این امر مذاکرات آتش‌بس را پیچیده‌تر کرده است.
- بحران انسانی و فشارهای بین‌المللی:
- سازمان ملل و بیش از 20 کشور (از جمله بریتانیا و فرانسه) اسرائیل را به دلیل محدودیت کمک‌های بشردوستانه و کشتار غیرنظامیان تحت فشار قرار داده‌اند و خواستار آتش‌بس فوری و دائمی هستند. این فشارها اسرائیل را در موقعیت دشواری قرار داده، اما نتانیاهو همچنان بر اهداف نظامی خود تأکید دارد.
وضعیت کنونی:
- مذاکرات اخیر در دوحه (ژوئیه 2025) بدون پیشرفت قابل‌توجه متوقف شده است. حماس اعلام کرده که هیچ پاسخ جدیدی از سوی اسرائیل دریافت نکرده و اسرائیل نیز حماس را به تأخیر در پاسخ‌گویی متهم می‌کند.
- دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، ادعا کرده که توافق آتش‌بس نزدیک است، اما منابع حماس و برخی مقامات اسرائیلی این خوش‌بینی را رد کرده‌اند.
- حماس بر لزوم پایان دائمی جنگ و رفع محاصره تأکید دارد، در حالی که اسرائیل هرگونه توافق را مشروط به خلع سلاح حماس و حفظ کنترل امنیتی می‌داند. عدم توافق به دلیل اختلافات اساسی بر سر پایان جنگ، خلع سلاح حماس، خروج نیروهای اسرائیلی، و فقدان اعتماد متقابل است. فشارهای داخلی و منطقه‌ای، به‌ویژه تنش‌های اخیر با ایران، مذاکرات را پیچیده‌تر کرده است. با وجود تلاش‌های میانجی‌گران، بن‌بست کنونی نشان می‌دهد که بدون امتیازدهی قابل‌توجه از سوی هر دو طرف، دستیابی به آتش‌بس پایدار بعید است
